این مطلب در ادامه معرفی مقاله ۲۰ اثر  مهم موزه متروپلیتن نیویورک است؛ که در اینجا به بررسی دیگر ۵ اثر جذاب و کمتر دیده شده موزه متروپلیتن می پردازیم. آثاری مانند تابلو آدلاید گیارد بانوی نقاش، نقاشی خوان د پارجا ،اثر دیه گو ولاسکوئز و آثار هنر شرق همچون درگاه باغ چینی آستور، رقصنده آسمانی، کاسه ای با خط نوشت عربی و یونس و نهنگ برگه ای از جامع التواریخ را با هم مرور می کنیم.

آدلاید لابیل-گیارد، سلف پرتره با دو دانش آموز، ماری گابریل کاپت و ماری مارگریت کارو دو روزموند، ۱۷۸۵ (گالری ۶۱۶)

وقتی به بخش نقاشی اروپا در موزه می رسید، در ابتدا با اثر ژاک لوئی دیوید، یعنی مرگ سقراط در سال ۱۷۸۷ روبرو می شوید و در ادامه این نقاشی را خواهید دید؛ تصویری چشمگیر از آدلاید لابیل-گیارد، یکی از معدود زنانی که در زمان خود در آکادمی سلطنتی پذیرفته شده بود، و این اثر او را در حال آموزش نقاشی به دو دختر نشان می دهد. این نقاشی از دریچه فمینیستی تفسیر شده است، و بسیاری بر این باورند که او چنین موضوعاتی را برای حمایت صریح از قرار دادن زنان بیشتر در رده بالای هنری فرانسه انتخاب کرده بوده است.

Juan de Pareja،اثر دیه گو ولاسکوئز، گالری ۶۱۷

با ورود به گالری ۶۱۷، احتمالاً چشم شما به نقاشی جلب می شود، که در میان مهم ترین نقاشی های موجود در مت  است. مشخص نیست که خوان د پارجا، یک مرد برده آفریقایی-اسپانیایی، چه زمانی به خدمت ولاسکز درآمد. آنچه می دانیم این است که ولاسکز این پرتره از پارجا را در اوایل سال ۱۶۵۰ در رم کشید و بلافاصله از آن به عنوان یک اثر برجسته در پرتره نگاری غربی استقبال شد. بعدتر هنگامی که موزه آن را به قیمتی نزدیک به ۵.۵ میلیون دلار در سال ۱۹۷۰ خرید، رکوردهای بازار هنر را شکست.

ولاسکز، پارجا را پس از بازگشت به اسپانیا در سال ۱۶۵۴ آزاد کرد که سند واگذاری آن هنوز باقی مانده است. پارجا نیز خود نقاش بود و آثار او و معاصرانش موضوع نمایشگاه مت در بهار ۲۰۲۳ هستند.

درگاه باغ چینی آستور، سبک سلسله مینگ (گالری ۲۱۷)

در شاخه هنر آسیایی چیزهای زیادی برای تحسین وجود دارد، از این مجسمه رقصنده زن سلسله هان از قرن دوم قبل از میلاد تا چیدمان آب نمای سنگی ایسامو نوگوچی (۱۹۸۶) به سفارش موزه مت. اما اگر پاها – و مغز شما – به استراحت نیاز دارند، حتماً دوست دارید در آرام‌ترین گوشه دنج مت مانند این درگاه باغ ‌بمانید.

طراحی خلاقانه درگاه باغ چینی آستور از قرن هفدهم ، منطبق با طرح های تحسین برانگیز و در عین حال متضاد یین و یانگ، با طاق‌های متفاوت دایره‌ای و مستطیلی، مجسمه‌های تایهو با تراش‌ های زمخت در برابر سنگ های گرانیتی صاف، فواره‌های آبی که به آرامی می جوشد و سنگچین ها است. یکی دیگر از جزئیات خاص این بنا، کاشی کاری های سقف با پیچیدگی بسیار زیاد است که برای هدایت آب از سقف آلاچیق ها به جویبارهایی با فواصل اصولی طراحی شده است – البته نه اینکه تالار مرکزی سرپوشیده به این زودی شاهد بارش باران باشد.

رقصنده آسمانی (دواتا)، اواسط قرن یازدهم (گالری ۲۴۱)

اگر به کاوش در قسمت هنر آسیایی ادامه دهید، با این مجسمه ماسه سنگی با جزئیات پیچیده روبرو خواهید شد که احتمالاً معبدی را در منطقه مادیا پرادش امروزی در مرکز هند زینت داده بوده است. حالت پیچان این فیگور با ژست‌های رقص نوشته شده در ناتیاساسترا، رساله‌ای سانسکریت در مورد هنرهای نمایشی، مطابقت دارد و برای تماشاگران الهی که از خدایان هندو هستند، می رقصد. حتی بدون دست و پا نیز، این مجسمه با اندازه طبیعی اش، انرژی و حرکت یک رقصنده انسانی را منتقل می کند.

کاسه با خط نوشت عربی، قرن دهم (گالری ۴۵۰)

اگر از بالکن تالار بزرگ عبور کنید و به سمت بخش هنر اسلامی مت بروید، دو اثر برجسته بعدی را خواهید دید.

اولین کاسه ای که در شمال شرقی ایران در دوره سامانیان تولید شد، کاسه ای سفالی است که نه تنها به دلیل مهارت سازنده اش در ساخت، بلکه به دلیل جزئیات خوشنویسی چشمگیرش قابل توجه است. خط عربی که با «سبک جدید»ی در امتداد لبه داخلی آن حک شده و به این معنی است که؛ «برنامه ریزی قبل از کار شما را از پشیمانی محافظت می کند؛ خوشبختی و آرامش.»

مطالعه قسمت دوم

یونس و نهنگ، برگه ای از جامع التواریخ، حدود ۱۴۰۰ (گالری ۴۵۵)

جامع التواریخ که گاهی «اولین تاریخ جهان » نامیده می شود، اثری ادبی است که در دوره ایلخانان مغول (۱۲۵۶–۱۳۳۵) توسط فردی به نام رشید الدین، -مورخ- گردآوری شده است.  این کتاب که در سه جلد منتشر شده و برای تکمیل آن به صدها خوشنویس و تصویرگر نیاز داشته است، تاریخ را از منظر مغول مستند می کند.

این نقاشی روی کاغذ، دومین مورد برجسته این مقاله در بخش هنر اسلامی-قطعه منتخبی از آنچه از جامی التواریخ باقی مانده است نیست. بلکه، تفسیر هنری یک تصویرگر ناشناس از یکی از محبوب‌ترین مجموعه داستان‌ها، یعنی روایت یونس و نهنگ است. مشخص نیست که آیا این نقاشی یک هدف تکمیلی و غیر زینتی داشته است یا خیر. البته برخی حدس می زنند که ممکن است از آن در هنگام بازگویی روایت شفاهی یا داستان سرایی استفاده می شده است.
درست مانند تصویرسازی اصلی جامی التواریخ، هنرمند، یونس را در حالی که از شکم نهنگ رها شده به تصویر می کشد. فرشته ای از گوشه سمت راست بالا در حال پرواز است تا به او لباس بدهد، و یک تاک غوره دار نیز، سایبانی در بالای سر او – نماد حفاظت معنوی- ایجاد کرده است. کتیبه روی بازوهای یونس چنین نوشته است: «قرص خورشید در سیاهی شد، یونس به دهان ماهی شد.»

مطالعه قسمت چهارم

نویسنده و گردآورنده: عاطفه وکیلی