ژاره تباتبایی سال ۱۳۰۹ در خانه ای قدیمی و بزرگ، واقع در خیابان بهار تهران به دنیا آمد. نام شناسنامه‌ای وی سید علی طباطبایی است که بعد از مدتی علی را به «ژازه» و هنگامی که هنرمندی صاحب‌نظر شد، فامیلی خود را از حرف «ط» (طباطبایی) به «ت» (تباتبایی) در نوشتار تغییر داد تا نامی تماماً پارسی داشته باشد. ژازه برای وی به معنای “من” بود. محمد حسن حامدی (مدیر مسئول مجلهٔ هنری تندیس) در رابطه با ژازه می‌گوید: «پس از مرگ ژازه، در کتابخانه او یک کتاب فرهنگ لغات قدیمی یافتم، کنجکاو شدم که شاید در آن بتوانم معنای ژازه را بیابم. در آن چیزی چاپ نشده بود، اما خود ژازه در فهرست «ژ» با خودکار نامش را نوشته بود که در مقابل قید نموده: یکی از بزرگترین هنرمندان معاصر ایران».
از تحصیل در دانشکدهٔ هنرهای زیبا تا تأسیس نگارخانه هنر جدید
ژاره تباتبایی سال ۱۳۳۹ رشته نقاشی را در دانشکدهٔ هنرهای زیبا تمام کرد و نگارخانه «هنر جدید» را تأسیس نمود. این گالری یکی از نخستین گالری‌های ایران است. نقاشی‌های ژازه هم معرف فردیت، فرهنگ و نمادهای مهم بود و هم تابع بیان فیگوراتیو و عامه‌پسند. از منظر شیوهٔ به کارگیری عناصر و بن‌مایه‌های گذشته، استفاده از بعضی نقوش سنتی و همچنین خط در آثار او تحت سلطه مکتب سقاخانه به شمار می‌رود. اکثر نقاشی‌های وی متأثر از فضاهایی خیالی و کاربرد تلفیقی خط، رنگ و نقش‌های آشنا و در عین حال ضربات احساسی و رهای قلم‌مو بر سطح بوم اجرا شده‌اند. او در نقاشی فرم را رامِ رنگ می‌کند که بازتابی از جهان بینی اش را فاش نماید. آثار وی تداعی کننده اشعار و نقاشی‌هایش قرابتی از صداهای دور و قدیمی است؛ زیرا بقای دوبارهٔ افسانه‌ها، شعرها و دورنمایی از جنگ و صلحی که قبل و بعد از ما بوده، هستند.
نقاشی‌ها و مجسمه‌هایش در استرالیا، چین، انگلیس، فرانسه، آلمان، یونان، هند، ایران، ایتالیا، موناکو، اسپانیا، سوئد، ترکیه، آمریکا و یوگسلاوی به نمایش درآمدند. همچنین آثار وی به جشنواره‌های پاریس، سن پائولو، جشنواره دوسالانه ونیز راه یافت و بیش از ۱۰ جایزه جهانی دریافت نمود. ژازه نخستین هنرمندی بود که توانست فرهنگ مردم کوچه و بازار را در آثارش به نمایش درآورد.
تصویر ۴-۱۰ ژازه تباتبایی، اسب و زن، ۱۳۴۹، رنگ و روغن روی بوم، ۱۰۰×۶۵ سانتیمتر، (https://darz.art).
دنیای اساطیری ژازه | تحلیل اثر اسب و زن ۱۳۴۹
آنچه در دنیای اسطوره می گذشت، برایش مهم بود و با خلق دوبارهٔ اسطوره، سخنی پربار و تازه به میان آورد که در اثر اسب و زن (تصویر ۴-۱۰) قابل مشاهده است. در نظر وی هنرمند همانند کارخانه‌ای است که می‌تواند هر چیزی را تولید کند. تباتبایی از جمله خلاق‌ترین هنرمندان نوگرای ایران است که فعل آفرینندگی را به بارزترین شکل ممکن در آثار خود ترسیم نموده است. در آثار ژازه تباتبایی همچون ناصر اویسی، از فرم‌های فولکلور Folklore و آئینی بسیاری استفاده شده است. حتی این آثار، مملو از عناصر نقاشی‌های سنت‌گرای ایران و دوران قاجار است که متشکل از دیو، خورشید، انار، اسبانی با چشمان درشت، زن و عروسانی با ابروان پیوسته در حال نوازندگی و یا استراحت‌اند، به تصویر کشیده است.
