درباره حراج تهران و تحلیل هنری و اقتصادی این رویداد بزرگ در گالری ایده
همه آنچه که می‌خواهید درباره حراج تهران بدانید
حراج تهران احتمالا مهم‌ترین رویداد فرهنگی مرتبط با اقتصاد هنر است که بخش قابل توجهی از نبض اقتصادی هنر را در دست دارد و جمعه‌ای که گذشت، برای شانزدهمین بار در هتل پارسیان میزبان مجموعه‌داران هنری بود. در این گزارش به صورت اجمالی با مقوله حراج آثار هنری و تاثیر حراج بر اقتصاد هنر و مجموعه‌داری صحبت خواهیم کرد.
مقدمه
گسترش و توسعه بازار هنر در بستر تاریخی خود به سه عامل وابسته بوده است: نخست ظهور مجموعه‌دارها، دوم تولید آثار هنری قابل حمل و سوم توسعه مکانیزم‌هایی برای فروش این آثار، چه بصورت مستقیم توسط هنرمندان از طریق گالری‌ها، حراج‌ها، و استودیوهای شخصی‌شان و چه از طریق واسطه‌ها. نکته دیگر این است که از قرن ۱۷ میلادی، این واسطه‌های حرفه‌ای بر بازار هنر مسلط و با عوامل دیگری مانند مشاوران هنری وارد همکاری شدند. حراج‌ها، که تا قبل از قرن ۱۷ میلادی نادر بودند، امروزه مرجع اصلی تعیین ارزش آثار هنری و داد و ستد آنها هستند. جهانی شدن فرهنگ، ارتباطات ماهواره‌ای و ظهور اینترنت نیز به شکل چشمگیری بر توسعه بازار هنر در عصر حاضر تاثیرگذار بوده است.
تاریخچه پدیده حراج
اولین نشانه‌های به دست آمده از یک حراجی به ۵۰۰ سال قبل از میلاد در یونان باستان باز می‌گردد. در این دوران زنان توسط خانواده‌هایشان برای ازدواج به رقابتی حراج مانند گذاشته می‌شدند. رومیان نیز به این سنت علاقه وافری داشتند و به صورت دائمی حراجی‌هایی از غنائم جنگی، برده و دارایی بدهکاران برگزار می‌کردند. در واقع در ۱۹۳ بعد از میلاد زمانی که امپراتور پرتیناکس توسط محافظانش کشته شد و اموالش به حراج گذاشته شد، مردم از سرتاسر امپراتوری رم برای شرکت دراین حراج خودشان را رساندند. جذابیت و شادی پیروزی در حراج بسیار شناخته شده است، به خصوص برای دستیابی به اشیا کمیاب و این رویه تا امروز پابرجا مانده است.
تاریخچه حراج تهران
مجموعه حراج تهران فعالیت خود را به‌طور رسمی از ۲۹ خرداد ۱۳۹۱ در تهران آغاز کرد. رویکرد این حراج معرفی بهترین نمونه‌های هنر مدرن و معاصر ایران، از هنرمندان پیشگام و نام‌آشنا گرفته تا جوانان، به مجموعه‌داران هنری و مخاطبان جهانی است. حراج تهران نهادی مستقل و خصوصی است که در تهران فعالیت می‌کند و بازار اصلی فروش آثار هنر‌های تجسمی همچون نقاشی، مجسمه، نقاشی‌خط و عکس است. این حراج در هتل پارسیان آزادی تهران برگزار می‌شود و علیرضا سمیع‌آذر مدیر اسبق موزه هنر‌های معاصر تهران، مدیریت آن را برعهده دارد.
طی ده دوره نخستِ برگزاری حراج تهران، گران‌ترین اثر فروخته شده تابلویی از سهراب سپهری بود که سال ۱۳۹۷ در نهمین دوره، لیلی گلستان آن را به حراج تهران عرضه کرد و با قیمت ۵/۱ میلیارد تومان فروخته شد. پس از آن اثری از منیر فرمانفرمایان با ۴ میلیارد تومان و اثر دیگری از حسین زنده‌رودی با ۳/۵ میلیارد تومان در صدر رده‌بندی حراج قرار دارند. همچنین «خاطرات امید» از آیدین آغداشلو در سیزدهمین دوره رکورد پیشین حراج در طول ۱۲ دوره را با فروش ۱۲ میلیارد تومانی شکست.
آخرین دوره برگزار شده از حراج تهران که پانزدهمین دوره نام دارد، در حالی ۲۴ دی ۱۴۰۰ با فروش ۱۵۸ میلیارد و ۸۹۰ میلیون تومانی به کار خود پایان داد که عنوان گران‌ترین اثر، به پرویز تناولی اختصاص پیدا کرد که مجسمه‌اش به رقم ۱۴ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به فروش رسید.
شانزدهمین دوره حراج
«هنر معاصر ایران» عنوان شانزدهمین دوره حراج تهران بود که جمعه دهم تیر ماه برگزار شد و در نهایت اثری از رضا درخشانی با عنوان «شکار سیمرغ» با قیمت نهایی هشت میلیارد تومان، عنوان گران‌ترین اثر را به خود اختصاص داد.
مجموعه شکار در واقع گستره جست‌وجوی عصری و محتوایی رضا درخشانی در نگارگری ایرانی است که همواره یکی از منابع الهام آثار وی بوده است. نقاشی‌های درخشانی سطوح وسیع و بزرگی از رنگ‌های درخشان است که در آن ادبیات و نقاشی به هم گره می‌خورد. دلبستگی نقاش به تأثیرات نوستالژیک تاریخ سرزمین مادری، سبب شده تلاش کند دستاوردهای کهن هنر ایران زمین را در قالب و هیاتی نو و امروزی بازآفرینی کند. بر خلاف نگارگری ایرانی، این آثار در ابعاد بزرگ و با بافت غلیظ در دو یا سه لت و یا بیشتر به اجرا درمی‌آیند که البته رنگ نقش عمده‌ای را در آن باز می‌کند.
طبق گفته مدیر حراج تهران شانزدهمین دوره این حراج با به فروش رفتن تمامی ۱۲۰ اثر ارائه شده، به کار خود پایان داده است.
حراج تهران و گالری ایده
موسسه فرهنگی و هنری ایده، در دوره پیشین حراج تهران با برگزاری نشست ویژه‌ای با عنوان «تحلیل و بررسی حراج تهران از منظر هنر و اقتصاد» به بررسی ابعاد مختلف این اتفاق مهم هنری پرداخت. در این نشست که ۳۰ دی ماه ۱۴۰۰ برگزار شده بود، کارشناسانی چون پرویز براتی، دکتر سمیه رمضان ماهی، محمود نورایی، حافظ روحانی و دکتر آرش سلطانعلی به بیان نظرات خود درباره حراج تهران پرداختند.
امسال و پس از برگزاری شانزدهمین دوره حراج تهران نیز گالری ایده در نظر دارد نشست تحلیلی دیگر با موضوع «حراج تهران و تاثیرات آن بر اقتصاد هنر و مجموعه‌داری» برگزار نماید. در این برنامه اساتید چون مهندس مرتضی کاظمی، مجید ملانوروزی، دکتر سمیه رمضان ماهی، دکتر آرش سلطانعلی، دکتر بهنام زنگی به بیان دیدگاه و سخنرانی خواهند پرداخت.
این نشست در تاریخ ۱۶ تیر ماه در ساعت ۱۷ در گالری ایده برگزار خواهد شد. ورود برای عموم آزاد و رایگان است.
گفتنی است که پدیده حراج آثار هنری همواره از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر هنر بوده است. بخش مهمی از گردش سرمایه در فضای اقتصاد هنر در بستر حراج آثار هنری صورت می‌گیرد و بی‌تردید در بررسی جوانب مختلف اقتصاد هنر در جامعه، نمی‌توان به تاثیرات حراج بی‌توجه بود. از سویی دیگر بسیاری از مجموعه‌داران و افرادی که در زمینه برپایی نمایشگاه‌های گوناگون در گالری‌ها فعالیت می‌کنند، از طریق حراج است که می‌توانند برخی از آثاری که در تملک دارند را به نمایش و فروش بگذارند و از این طریق به اقتصاد مجموعه‌های خود نیز کمکی کرده باشند.
درباره تمامی این موارد در نشست تحلیل و بررسی شانزدهمین دوره حراج تهران بیشتر صحبت خواهد شد.
