سنت بزرگ، هدف هنرمند چه بود و روند تحولی آن چگونه تاكنون طی شد؟

23 شهریور سنت بزرگ، هدف هنرمند چه بود و روند تحولی آن چگونه تاكنون طی شد؟
انسان اروپايي در زماني حدود پنج قرن به هنري خو كرده بود كه طبيعت را بازنمايي مي كرد . هنرمند ، طبيعت را ( خواه در مفهوم مثالي و آرماني و خواه در مفهوم واقعي و ملموس ) الگو قرار مي داد ، و آن را در اثر خود عينيت مي بخشيد . تا آنجا كه به هنر نقاشي مربوط مي شود ، اين بدان معني است كه جهان مرئي سه بعدي بر روي سطحي دو بعدي ( يعني پرده ي نقاشي ) نموده شود .در حقيقت ، هدف نقاش آن بود كه تماشاگر را با دنيايي مشابه با جهان مرئي روبرو كند : تماشاگر عادت كرده بوده كه به عوض آن كه اثر نقاشي را همچون سطحي پوشيده از رنگ ببيند شخص يا شيء ، و يا چشم اندازي واقعي را در آن تصور كند . نقاش براي تحقيق اين هدف ، از تدابير ، شگردهاي فني و قواعدي مدد مي گرفت كه به عنوان ميثاق هاي ارزنده ي ( سنت بزرگ ) شناخته مي شدند .اين هدفي بود كه هنرمند اروپايي از آغاز عصر رنسانس در برابر خود مي نهاد ؛ ولي سابقه اش به اواخر سده هاي ميانه باز مي گشت .در آن زمان تغييري در بينش انسان مسيحي كاتوليك پديد شده بود و توجه وي را به جهان معطوف كرده بود . هنرمند عصر رنسانس ، در عين حال ، با فرهنگ كلاسيك يوناني نيز پيوند داشت . از اين رو ، سنتي كه او در عصر رنسانس همچون بدعتي در هنر پيش نهاد ، بر پايه هاي طبيعتگرايي استوار بود : به يك معني ، كوشش وي بر آن بود ، كه تصوير ( واقعي ) طبيعت را در نظمي آرماني و كمال مطلوب عرضه بدارد .روند تحول تاريخي سنت بزرگ چنين بود : در قرون چهاردهم و پانزدهم شالوده اش ريخته شد ، در سده هاي شانزدهم و هفدهم ، انبساط و استحكام يافت ، در سده ي هجدهم مورد توضيح و تفسير قرار گرفت ، در سده ي نوزدهم پايه هايش به سستي گراييد ؛ و سر انجام ، در آستانه ي سده ي بيستم به كلي فرو پاشيد . 

جنبه هاي مختلف سنت ، چگونه بررسي مي شوند ؟

تاريخ نويسان به درستي ايتاليا را مهد رنسانس مي دانند : شهر فلورانس ، و سپس شهرهاي ونيز و رم در اين نوزايش فرهنگي و هنري اروپا پيشگام بودند . اين اثر از لحاظ تاريخ هنر بر حسب معمول به رنسانس پيشين ( 1420 تا 1500 ) ، رنسانس پيشرفته يا مرحله ي اوج رنسانس ( 1500تا 1520) و رنسانس پسين ( 1530 تا 1600 ) تقسيم مي شود . ( اين مرحله ي آخر را با اصطلاح شيوه گري يا ( منريسم ) نيز ذكر مي كنند كه درست تر به نظر مي آيد .به علاوه ، اغلب يك مرحله ي اوليه تحت عنوان رنسانس آغازين (1300تا 1420) بر مراحل مزبور مي افزايد ؛ و يا از سوي ديگر رنسانس را تا نيمه ي دوم سده ي هجدهم بسط مي دهند تا سابقه و دامنه اش را از لحاظ سبك ها هنري نشان دهند .تا قرني پيش ، رنسانس به منزله ي پديده ي تاريخي خاص ايتاليا در نظر گرفته مي شد و جريان هاي هنري پويايي كه در آن روزگار خارج از ايتاليا برقرار بود به مثابه ي نتيجه ي انتشار تدريجي ايتاليا به حساب مي آمد .امروزه كاملا روشن شده است كه چنين برداشتي صحيح نيست . پديده ي رنسانس بيشك در ايتاليا زودتر از ديگر سرزمين هاي اروپا رخ نمود و نيز در آن جا بود كه رنسانس با درخشش بسيار جلوه كرد ؛ اما ساير نواحي اروپا نيز در بسط و غناي دستاوردهاي آن سهمي مهم داشتند .به طور كلي ، رنسانس يك پديده ي تاريخي اروپايي بود . غالبا در اين نكته اتفاق راي وجود دارد كه عصر رنسانس آنگاه مي آغازد كه انسان اروپايي بر وجود خويشتن هوشيار مي شود و مي خواهد زمانه اش را آگاهانه تبيين كند ، و بدين طريق تمايزي مشخص بين دوران خود و دوران پيشين به وجود آورد .انسان عصر رنسانس بر خلاف انسان قرون وسطايي – از مفهوم تاريخ – دركي روشن تر و واقعي تر دارد ؛ و بر اساس ارزيابي فعاليت هاي بشري – و نه برپايه مفاهيم جزمي كه ( كليسا ) براي او ساخته است – ( گذشته ) را بررسي مي كند .او در بررسي خود به اين نتيجه مي رسد كه : عصر باستان ، روزگار اوج تمدن و فرهنگ بود كه با فروپاشي امپراطوري رم به دست مهاجمان ( وحشي ) پايان يافت و در پي آن ، دوران هزارساله ي ركود فرهنگي بر اروپا سايه گسترد . اما اينك با تجديد حيات هنر ها و علومي كه در عصر باستان رواج و اعتلا داشتند ، دوران تاريكي و كوته انديشي به سر آمده است و طليعه ي عصر جديد روشنايي رخ نموده است .اين طرز نگريستن بر تاريخ و چنين بذل توجهي مشتاقانه به عصر باستان نخست در نيمه ي سده ي چهار دهم توسط پترارك – شاعر و متفكر ايتاليايي مطرح شد .البته او تجديد حيات آثار فلسفي و ادبي عصر باستان و پالايش زبان هاي لاتيني را در نظر داشت ؛ ولي طي دو قرن پس از وي ، انديشه ي تجديد حيات به تمامي عرصه هاي فكري و فرهنگي از جمله در هنرهاي بصري نيز بسط يافت . 
لرنتسو گيبرِتي
لرنتسو گيبرِتي
 نخستين كسي كه مفهوم نوزايي هنرها را بيان داشت ، لرنتسو گيبرتي 1378-1455 معمار و هنرمند ايتاليايي بود . پترارك و متفكران و هنرمنداني كه در پي او آمدند ، عموما عقايدي غير كليسايي داشتند و بر خلاف وابستگان به فلسفه ي مَدرسي ( اسكولاستيك ) براي مباحث مربوط به انسان ( در برابر مباحث الهي ) اهميت زياد قائل بودند . اينان مكتبي را در تفكر اروپايي پديد آوردند كه ( اصالت انسان ) يا انسانگرايي ( اومانيسم ) نام گرفته است . 

فلسفه نامگرايی تحت لوای رنسانس

رنسانس به سبب برخورد منفي متفكران سده ي پانزدهم با فرهنگ سده هاي ميانه – همچون يك عصر به كلي مغاير و جدا از قرون وسطي – و نه در ادامه آن – وانمود شد . اما در حقيقت ، آنچه را كه رنسانس در عرصه هاي انديشه و هنر و ادبيات به دست آورد ، بر زمينه هايي استوار بود كه از اواخر سده هاي ميانه فراهم شده بود .در اين مورد ، بحث درباره ي طبيعتگرايي حائز اهميت است . بي شك بينش طبيعتگرايانه و علمي وحصول رنسانس است ، ولي نبايد از نظر دور داشت كه فلسفه ي ( نامگرايي – نوميناليسم ) زمينه ساز چنين بينشي بوده است .فيلسوفاني كه از سده ي يازدهم تا چهاردهم مي كوشند امكان معرفت در طبيعت را اثبات كنند ، الهامبخش متفكران عصر رنسانس هستند . فلسفه ي نامگرايي ، طبيعت را در اجزاء مشخص و خاص به رسميت مي شناسد و براي هر چيز خاص سهمي در كلِ هستي قائل مي شود و بر اين حكم مي كند كه مفاهيم جهاني از نام هاي اشياء منفرد تشكيل يافته اند . 

مطالعه بیشتر رومانتیک گرایی

 در سده ي سيزدهم ، حتي در درون كليسا ، كنجكاوي تازه اي نسبت به محيط طبيعي انسان پديد آمده بود كه مخالفت فعالانه ي كليسا نيز نمي توانست آن را خفه كند .در يك مجموعه ي مختص اطلاعات بشري در سده هاي ميانه – دايرۀ المعارف منتفذ ( اسپكولوم مايوس – آيينه بزرگ) – ونسان دُبووه 1190-1264 م ، فصلي به نام ( آيينه طبيعت ) گنجاند ، كه خلاصه اي از اطلاعات بشر درباره ي پديده هاي طبيعت بود .فصل مزبور به هيچ وجه شايسته ي عنوان تحليل عيني يا علمي به معناي امروزي نيست بلكه گزارشي توصيفي است درباره ي ظواهر اشياء به عنوان بازتابي از بزرگي و بخشندگي خداوند . بنابراين طبيعتگرايي سده ي پانزدهم را بايد ادامه ي طبيعتگرايي عصر گوتيك محسوب كرد ، گرچه برخورد علمي و اصولي و همه جانبه با طبيعتگرايي از رنسانس آغاز مي شود . به بيان ديگر ، نكته ي بارز رنسانس اين نيست كه هنرمند به مشاهده ي طبيعت مي پردازد ، بلكه اين است كه اثر هنري به منظور مطالعه و بررسي طبيعت تلقي مي شود . 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ورود | ثبت نام
شماره موبایل یا پست الکترونیک خود را وارد کنید
برگشت
کد تایید را وارد کنید
کد تایید برای شماره موبایل شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد تا دیگر
برگشت
رمز عبور را وارد کنید
رمز عبور حساب کاربری خود را وارد کنید
برگشت
رمز عبور را وارد کنید
رمز عبور حساب کاربری خود را وارد کنید
برگشت
درخواست بازیابی رمز عبور
لطفاً پست الکترونیک یا موبایل خود را وارد نمایید
برگشت
کد تایید را وارد کنید
کد تایید برای شماره موبایل شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد تا دیگر
ایمیل بازیابی ارسال شد!
لطفاً به صندوق الکترونیکی خود مراجعه کرده و بر روی لینک ارسال شده کلیک نمایید.
تغییر رمز عبور
یک رمز عبور برای اکانت خود تنظیم کنید
تغییر رمز با موفقیت انجام شد