پل سزان، هنرمندی که بیش از یک قرن پیش درگذشت، همیشه راهی برای ایجاد احساسی نو را بلد بود. او کوچ‌نشینی هنرمندانه خود را چه در درون و چه خارج از جنبش امپرسیونیستی زمانه‌­اش، به معنای واقعی کلمه همچون عشایر، بین پاریس و زادگاهش اکس آن پروونس انجام می‌­داد. پس از مرگ او در سال 1906، نام او به فریادی برای تظاهرات مدرنیسم تبدیل شد و آثارش با اشتیاق توسط هنرمندانی مانند پل گوگن، پیر آگوست رنوار، ادگار دگا و کامیل پیسارو جمع‌آوری شد.

 

 یک نمایشگاه با موضوع بازنگری و مروری بر آثار و زندگی این هنرمند در حال حاضر از موسسه هنر شیکاگو (پایان در 5 سپتامبر) به گالری مدرن تیت (5 اکتبر 2022 تا 12 مارس 2023) در حال انتقال است. بر اساس آثار به نمایش درآمده، جزئیات زندگی‌نامه‌ای کمتر شناخته‌شده‌­ای دربارهٔ این هنرمند ساختارشکن، روشن خواهدشد؛ برای مثال در سردر نمایشگاه، متوجه یک اتفاق بزرگ خواهیدشد: در نمایشگاه نام پل سزان بدون آکسان روی اولین “E” نوشته شده است، درست همانطور که او در امضا خود آن را می‌­نوشت. کیوریتورها استدلال می‌کنند که «É» آکسان‌دار، از گویش شهرنشین‌ پاریسی باقی مانده است. فقدان آکسان در نوشتار خود سزان و اثر پل سزان نیز نشان­‌دهنده وفاداری او به گویش پرووانسی آن دوران است. 

پنج اثر پل سزان

 در زیر 5 اثر پل سزان که به انتخاب گردآورندگان در این نمایشگاه بازنگرانه گنجانده شده‌­اند، آورده شده‌است. 

1- پدر هنرمند، در حال خواندن “L’Événement” (1866)

 

 

سزان در بیشتر دوران حرفه‌ای خود از بوم­‌های بزرگ نقاشی استفاده نکرد، اما استثنای این قاعده موردی معروف است: سه­‌گانه Les Grandes Baigneuses او که پس از مرگش در استودیوی او یافت شد (به شماره 4 مراجعه کنید). با این حال، پس از Les Grandes Baigneuses، بزرگ­ترین نقاشی او این پرتره اولیه از پدرش لوئی آگوست سزان بود که با ابروهای درهم‌رفته و به طرز ناخوشایندی روی راحتی نشسته است.

این شاید آشکارکننده‌ترین تابلویی باشد که سزان تا به حال نقاشی کرده‌است. علیرغم ارائه حمایت مالی پدر به پسرش و ساخت استودیویی برای او در Bastide du Jas de Bouffan، لوئی آگوست با فعالیت‌های هنری سزان مخالفت داشت و رابطه بین این دو در تمام طول زندگی سزان پر از مشکل باقی ماند. این نقاشی هم تنش بین این پدر و پسر را منعکس می­کند و همچنین خیلی بیهوده آرزوی رستگاری آن­‌ها را دارد. لویی آگوست به قندان، گلابی و جام آبی، طبیعت بی­‌جانی که در آن زمان به تازگی توسط سزان نقاشی شده بود (۱۸۶۵)، پشت کرده است. او در حال خواندن L’Événement است. روزنامه­‌ای که عمر کوتاهی داشت و در اوایل از امپرسیونیسم فرانسوی حمایت می­‌کرد. در واقع، لویی آگوست مشترک نشریه دیگری بود.

گلوریا گروم، مسئول نقاشی و مجسمه‌­ساز اروپایی در مؤسسهٔ هنر و یکی از کیوریتورهای اصلی موسسه «سزان» می­‌گوید: «سزان پدرش را بر تخت سلطنت می‌­نشاند، اما در عین حال خودش را هم در آن‌ جا می‌­دهد.»

  

2- خیابان در Jas de Bouffan (حدود 1874–1875) اثر پل سزان

 

 

در زمان خلق این نقاشی، سزان به شدت تحت تاثیر جادوی امپرسیونیسم بود. با این وجود، او ضربات ضخیم قلم موی خود در مناظر قبلی‌­‌اش را باری دیگر در سال 1860 تکرار کرد تا جاده‌ای را از عمارت فوق‌العاده خانواده‌اش با ردیفی از درختان شاه‌بلوط و قاب کاهگلی ضخیم علف در پیش‌زمینه سمت راست، به تصویر بکشد.

در مورد این تابلو، ناتالیا سیدلینا، کیوریتور گالری تیت می­گوید: «این اثر، زاییده تخیل سزان است» در جایی که او ایستاده است و از خانه دور می­‌شود، استخر خانواده قابل مشاهده است؛ ویژگی‌­‌ای که تمام تزئینات سبک زندگی بورژوازی با کنده‌­کاری­‌هایی به شکل شیر و یک فواره را دارد. سزان این منظره را خیلی ظریف و نرم بازسازی کرد و صحنه را به ایده­‌آل باغی که در اوایل دوره رمانتیک شکل گرفته بود، نزدیک‌­تر کرد.

 

3- اووِرز، نمای پانورامیک (1873–1875) اثر پل سزان

 

 

Auvers-sur-Oise اثر پل سزان، جایی در شمال‌غربی پاریس، در قرن نوزدهم به لطف دکتر پل گشه، پزشکی که اولین حامی امپرسیونیست‌­ها بود، به مکه هنرمندان تبدیل شد. او در ساختمان سفید و برج‌مانند سمت چپ بالای این ترکیب زندگی می‌­کرد که سزان در اولین اقامت طولانی خود در اوورز به دعوت پیسارو، نقاشی کرد. تصمیم سزان برای نقاشی این منطقه، نشان­‌دهنده نزدیکی او به افراد گروه امپرسیونیست بود.

به‌ نظر می‌رسد که سزان متناسب با محیط این منطقه، آزادانه‌­تر از کارهای قبلی خود دست به تجربه می­‌زند. واضح است که صدایی در ذهن سزان او را فرامی­‌خواند. کیتلین هسکل، گردآور آثار هنری مدرن و معاصر در مؤسسهٔ هنر، می‌گوید:”او در حال یافتن یک راه جدید و سازنده‌تر برای مونتاژ کردن یک عکس و نمایش دادن نشانه‌ها بر روی سطح است.” در این بوم هفت رویکرد مختلف برای رنگ­‌گذاری و جزئیات خطی‌ای وجود دارد که در آن ساختارهای زاویه‌داری را می‌توان دید که شروع به درهم‌تنیدگی با یکدیگر می‌کنند.”

 

4- حمام­ کننده (1885) اثر پل سزان

 

 

مانند تابلوی The Artist’s Father اثر پل سزان، این حمام‌کننده نمونه‌ای نادر از یک بوم در مقیاس بزرگ است که یک فیگور را به تصویر می‌کشد و برگرفته از اثر قبلی سزان «حمام‌کنندگان در استراحت» است (۱۸۷۶–۱۸۷۷).

به گفته هاسکل ایجاد یک «یادبود حقیقی» از چهره‌ه­ای کاملاً معمولی، به‌طور بنیادی تمهیدات کلاسیک و رئالیستی آن زمان را در هم آمیخت. او در ادامه اضافه کرد: «این یک ژست قهرمانانه و ویژه نیست. کمی کنایه یا به نوعی پارادوکس بین روزمرگی شخصیت اصلی و سوژه و بزرگی ابعاد این نقاشی وجود دارد».

همچنین می‌دانیم که سزان این فیگور را نه از یک مدل زنده، بلکه از روی یک عکس به تصویر کشیده است. این حقیقت حاکی از استقبال او از پیشتازی تکنولوژی در تغییر تولیدات هنری در آن زمان است که شامل سفارش محفظهٔ لوله‌ای رنگ‌ها، بوم‌های از پیش آماده و سه‌پایه‌های تاشو می‌شد.

 

5- سیگاری (1890) اثر پل سزان

 

در زمانی که این پرتره تکمیل شد، سزان پاریس را به مقصد منطقه اکس-آن ترک کرده بود؛ جایی که هنر او نیز به همین ترتیب شیبی محافظه‌کارانه و بی‌نظم داشت. او به‌عنوان سوژه‌ جدید به سراغ کارگران روزمزد محلی رفت -از جمله مرد ناشناس این تابلو- که به نظر می‌رسد در «ورق‌بازان» اثر پل سزان (1890–1892) نیز ظاهر می‌شود.

با این حال گروم تأکید می­‌کند که محافظه‌کاری سزان در این دوره فقط در حد سبک گسترش یافته است، نه در اجرا. صمیمیت این پرتره تک­‌پیکری تنها بر ویژگی‌های خارق‌العاده این نقاشی تأکید می‌کند؛ مانند ژست تا حدی ساختگی فیگور و زاویه عجیب و غریب سطحی که روی آن تکیه کرده است و در پس‌زمینه و لباس سوژه می‌چرخد، جایی که سزان «از افزودن یک رنگ دیگر امتناع می‌کند».

گروم می‌گوید: «هیچ‌چیز واقعاً مثل یک پرتره رئالیستی کار نمی‌کند». نتیجه نهایی این است که این مرد مکانی برای استراحت ندارد. او حتی در پوزیشنی که در زندگی وجود خارجی ندارد، قرار گرفته است.