طراحی های فرانتس کافکا؛ نویسنده رمان مسخ
در سال ۱۹۲۴، فرانتس کافکا، نویسنده ای که بسیاری از شخصیت های خود را با مرگ های سخت شکنجه داده بود، پس از اینکه بیماری سل باعث عدم بلع اش شد، از گرسنگی درگذشت. پس از آن، اقبال با شتاب تقریباً کینه توزانه ای-آنهم درست پس از مرگش- ظاهر شد، به طوری که تا دهه ۱۹۴۰، این فرد عبوس و غمگین به یکی از مشهورترین نویسندگان جهان غربی تبدیل شده بود. با انبوهی از کتاب های ارزشمند که هزاران لایه از تعمق در دل خود داشت؛ که باعث یک تلاش بی پایان و سخت برای رمزگشایی از چیزهایی غیرقابل فهم برای مخاطب می شد. همه اینها باعث می شود تا بگوییم، آنچه در صد سال گذشته برای کافکا اتفاق افتاده است به همان اندازه کافکایی است.
با این حال اخیراً، تلاش برای تفسیر کافکا به نقطه‌ای رسید که به وضوح غیرکافکایی است؛ یک پیشرفت جدید امیدوارکننده. قبل از درگذشتش، کافکا نوشته ها و طراحی های خود را به دوستش «مکس برود» به همراه توصیه ای برای سوزاندن آنها واگذار کرد. اما او امتناع کرد و ترتیبی داد که نوشته ها را تقریباً به محض اینکه بتواند منتشر کند، اما بیشتر طراحی ها در بلاتکلیفی ماندند، نه نابود شدند و نه به نمایش گذاشته شدند، این مساله تا زمان مرگ برود در سال ۱۹۶۸ که در آن زمان به دست وارث او ایلس استر هاف سپرده شدند ادامه یافت. پس از درگذشت هاف در سال ۲۰۰۷ نیز، آنها به یک درگیری قانونی بین بازماندگان هاف و کتابخانه ملی اسرائیل (یکی دیگر از وراث برود) تبدیل شدند که در سال ۲۰۱۹ با انتقال مالکیت ۱۵۰طراحی از کافکا به کتابخانه اسرائیل خاتمه یافت،- فقط تعداد معدودی از مردم تاکنون آنها را دیده بودند.- (در اینجا، یک وقفه ایجاد می کنیم تا خاطر نشان سازیم که چه میزان دعاوی هنری است که همیشه از عموم مردم دور نگه داشته می شوند، و چه تعداد نوشته از نویسندگان مستعد مانند کافکا وجود دارد که در حال حاضر در حال خورده شدن توسط موریانه ها در زیرزمین شخصی افراد هستند.)
چیزی که باید در مورد این طراحی ها گفت، موضوع یک مونوگرافی-تک نگاری- جدید منتشر شده توسط انتشارات دانشگاه ییل در مورد آنها نیز هست: اینکه آنها با شکوه نیستند. اما این به این معنی نیست که ارزش وقت گذاشتن را ندارند. با شکوه نبودن آنها می تواند به شما در درک طرح اولیه ای که آن امر با شکوه-اثر کافکا- از آنها ساخته شده است، کمک کند. این مساله مانند بازدید از دیوار بزرگ چین و نگاه کردن به صخره زیر کفش تان است، وقتی دوباره به بالا نگاه می کنید و می دانید که هر دو از یک چیز ساخته شده اند آن زمان است که به ارتباط آنها پی می برید. برای نویسنده ای از نظر پنهان شده مانند کافکا، این یک تمرین ارزشمند است. هرچه بهتر درک کنید که چه چیزی در طراحی ها غایب است، بیشتر آنچه را که در داستان ها ظاهر شده می فهمید.
هنگامی که خبر چاپ این کتاب برای اولین بار منتشر شد، چیزی شبیه به این امر تصور می شد: پیکره های ترکه ای مردان (نه زنان) با اندامهای بلند متزلزل و سرهای کوچک، شناور در صفحات خالی که فاقد رنگ یا حس هستند. بعد از انتشار نیز تقریباً طراحی ها همینطور بودند. در هر ده صفحه یکبار، هنرمند سعی می کرد چهره ای کامل را با چشم، دهان، حالات و غیره ترسیم کند، اما بیشتر چهره های این کتاب دارای سرهای بدون ویژگی خاص و تیره هستند که کم و بیش بیانگرتر از پاها و دست ها رسم نشده اند. فیگورهایی که ظاهراً مرد هستند، متمایل به ابروهای ضخیم، دهان بهم فشرده شده و ریش های تیره و تیز هستند، در حالی که معدود زنان مقابل آنها دارای مدل موهای حجیم و لباس های زنانه، آنهم بیشتر ظریف تا ماهیچه ای می باشند. – ؛چیزی شبیه به دید پیچیده کودک از جهان بزرگسالی.
کافکا همچنین حیوانات زیادی را ترسیم نکرد، اما او انسان را چنان غیر انسانی به تصویر درآورد که به نوعی در آثارش نیز شاهد آن هستیم. در مورد منظره پردازی نیز کافکا چیزی رسم نکرده است. در حقیقت بیشتر پیکره ها در این صفحات شناور هستند، نه در داخل و نه خارج چیزی. این مساله به طور هوشمندانه ای با جهان داستان های کافکا نیز مطابقت دارد، که در آن تقریباً هیچ صحنه ای وجود ندارد. هیچ پاراگرافی در مورد آب و هوا، ساختمانها یا شجره نامه خانوادگی وجود ندارد. به طور کلی طراحی های او از لحاظ موضوع و لحن مانند قسمتی از نوشته های اوست و این وسوسه را ایجاد می کند که با یکی به عنوان نسخه و تفسیری از دیگری برخورد کنیم. در مقاله های نوشته شده در مونوگرافی-تک نگاری- دانشگاه ییل نیز، سردبیر کتاب آندریاس کیلچر و نظریه پرداز و فیلسوف معاصر جودیت باتلر،کاملاً تسلیم این وسوسه می شوند و تقریباً فراموش می کنند که متن ها یک دستاورد بزرگ و طراحی ها معمولی هستند.
طراحی کافکا
فراموش کردن این امر مستلزم وجود برخی از پیچیدگی های ذهنی کنجکاوانه است- به ویژه در مورد تحلیل باتلر، با این نوع نگرش، می توان فکر کرد که کافکا برای هر طرح، به جای سی ثانیه، سی سال سخت تلاش کرده است. در طراحی شماره ۱۱۷، که در آن مردی با عصا تصویر شده است، باتلر می گوید:« پاها بدن را با حرکت ظریفی متعادل می کند- همراه با یک عصای پیاده روی، یک خط عمودی که به زمین نمی رسد و به این دلیل است که احتمالاً نمی تواند پشتیبانی برای فیگور از خود نشان دهد، و به این صورت، نوعی عدم استفاده از آن را نشان می دهد و بر آن تاکید می کند.» اگر کلمات کلیدی؛ احتمالاً نمی تواند، نشان می دهد و با ظرافت در متن باتلر نوعی «نشانه» باشند، این طراحی ها برای او تصادفی نیستند. امید او خیلی زیاد است. او می خواهد طراحی های کافکا فضاهایی برای مقاومت در برابر قوانین گرانش و قوانین نوشتن باشند، شاید باشند یا شاید هم کافکا یک بعد از ظهر در حال طراحی-دودلینگ- بوده که در آن لحظه فقط نوک قلم او تا پایین صفحه کشیده نشده است.
اما شاید این طرز تفکر ساده لوحانه باشد، مثل اینکه در مورد دفترچه ترانه های دستی باب دیلن که در یک موزه جدید در تولسا به نمایش در آمده اند، بگوییم که برخی از آثار هنری تصادفی خلق شده اند. اما اگر این موضوع را انکار کنید، یکی از مهمترین موارد در نثر کافکا را نادیده می گیرید. یعنی کتاب «مسخ» را، منتقد ویلیام درسویسز می نویسد؛ این که نویسنده توانست با تمام وجود به فرضیه پوچ گرای خود متعهد بماند این بود که اگر تسلط خود را حتی به اندازه یک جمله از دست می داد، همه چیز از هم پاشیده می شد. احتمالاً آنها طرح اولیه مناسبی در طراحی های او برای خلق یک مسخ دیگر بودند، اما او در تمام آنها این پایبندی را رعایت نکرده است؛ خطوط او لرزیده اند یا بیرون زده اند. او در جایی از دل هاشور های متقاطع به فیگورهای مردانه در جایی دیگر رسیده است. اما تسلط خود را- یا در نهایت علاقه خود را- از دست می دهد. به طور خلاصه، او نتوانسته ما را متقاعد کند که هر طراحی نمی تواند جور دیگری به نظر برسد.
این مساله مرا به این فکر فرو می برد که این حس قطعیت، که در طراحی ها غایب اما در نوشته ها نیست، به همان اندازه بخشی از اساس فضای کافکایی است که بوروکراسی یا حشره غول پیکر در آثارش ضروری اند. در حقیقت، استعداد کافکا این نبود که او می توانست چیزهایی را تصور کند که بقیه ما نمی توانیم (هر کودک هشت ساله می تواند یک حشره غول پیکر را بکشد). اما وقتی، آنها را تصور کرد، به آنها عمیقاً معتقد بود و بقیه ما را نیز متقاعد کرد تا آنها را باور کنیم. او هرگز چیزی را نادیده نمی گرفت. به همین دلیل است که ارزش این را دارد که در مورد معمولی بودن طراحی های او صریح و بی پروا باشیم، و به همین دلیل، متوسط باشند یا نه، ارزش آن را دارد که آنها را بعد از این مدت منتشر کنیم. آنها درخشش داستان ها را به فضای با وضوح تری انتقال می دهند. و اگر حتی کافکا هیچ زمانی برنامه ای برای کافکایی بودن نداشت، اما هنوز هم برای تقلید کنندگان وی این امید وجود دارد.
