شارلوت سالومون در وحشت مطلق، خلق می کرد!

در اکتبر ۱۹۴۳، اندکی قبل از تبعید، هنرمند جوان آلمانی یهودی شارلوت سالومون، مجموعه عظیم آثار هنری نیمه اتوبیوگرافیک خود، با نام “زندگی؟ یا تئاتر؟” را به یک دوست برای حفظ و نگهداری سپرد. او به محض ورود به آشویتس، در سن ۲۶ سالگی، تازه ازدواج کرده و باردار بود که به قتل رسید. وگرنه ممکن بود سال ها قبل، این مجموعه به نمایش گذاشته می شد.

این اثر با عنوان فرعی Ein Singspiel،  به معنی حدودی نمایشنامه ای همراه با موسیقی، که شامل بیش از ۷۰۰ اثر با تکنیک گواش چند لایه است که بسیاری از آن ها دارای پوشش های متنی شفاف هستند. برخی آن را نخستین رمان گرافیکی می دانند که بین ۱۹۴۰ و ۱۹۴۲، با نام “زندگی؟ یا تئاتر؟” نقاشی شده است. این مجموعه ترکیبی از وقایع تاریخی و خاطرات شخصی، ارجاع به فیلم، موسیقی و تئاتر است؛ که داستان یک گذشته آسیب زا و خانواده ای آشفته را روایت می کند که با خودکشی بیش از یکی از بستگان زن سالومون از جمله مادرش، مشخص شده است. همچنین اشاراتی از سوء استفاده جنسی، پذیرش قتلی احتمالی توسط او و روایت هایی از عشقی نافرجام وجود دارد. اما در سراسر این آثار، تصویری تار از آگاهی بین واقعیت و فانتزی وجود دارد، که با شخصیت‌هایی به عنوان نسخه‌های داستانی از افراد مهم و تأثیرگذار در زندگی سالومون ارائه می‌شوند.

اتوبیوگرافی- انیمیشن ” شارلوت سالومون”

زندگی و میراث غم انگیز او الهام بخش کتاب ها و فیلم های متعدد، یک اپرا و اکنون یک انیمیشن زندگی نامه ای به نام شارلوت است که پیش از اکران عمومی، امروز در جشنواره فیلم یهودی بریتانیا در لندن به نمایش درآمد. به کارگردانی طاهر رانا و اریک وارین. صداپیشگی این انیمیشن را بازیگران بریتانیایی مطرح، به رهبری کایرا نایتلی در نقش اصلی، ایفا خواهند کرد. از جمله جیم برادبنت، برندا بلتین، مارک استرانگ، ادی مارسان، سوفی اوکوندو و هلن مک کروری در آخرین فیلمش.

جذابیت نامیرا

پس چرا شارلوت سالومون چندین دهه پس از مرگش همچنان به جذابیت خود ادامه می دهد؟

جولیا روزنبرگ، تهیه‌کننده این فیلم، از خانه‌اش در تورنتو می‌گوید: «این ترکیبی از نبوغ نادیده‌گرفته او و ماهیت جهانی متقاعدکننده مبارزات او است. روزنبرگ یک نسخه از “زندگی؟ یا تئاتر؟” را به عنوان bat mitzvah – مراسمی مذهبی برای دختران یهودی دوازده ساله و یک روزه که به عنوان سن بلوغ دینی در نظر گرفته می شود.-  برای خود که سال ها پیش آن را جشن گرفته بود؛ دانست. جشن تکلیفی که در داستان سالومون غرق می شد. «شاید من بیش از حد با شارلوت و کارش به عنوان یک نوجوان بیگانه و از خانواده هولوکاست همذات پنداری کردم. اما شباهت ها صرفا تحت اللفظی نبودند. این به من کمک کرد تا درباره احساساتی که درباره خودم داشتم و نمی‌توانستم آن‌ها را کاملا برای خودم تعریف کنم؛ فکر کنم، احساساتی که در مورد آسیب بین نسلی به وجود آمده بود.»

مطالعه بیشتر ⇐ لهستان خواستار بازپس ‌فرستادن نقاشی‌هایی است که روسیه در دوران جنگ جهانی دوم مصادره کرده بود

چرا انیمیشن؟

اگرچه روزنبرگ پیش از این تنها فیلم های لایو اکشن ساخته بود، اما یک انیمیشن چیزی بود که برای این داستان ضروری به نظر می رسید. او می‌گوید: «شارلوت داستان زندگی‌اش را ترسیم کرد، بنابراین می‌دانستم که باید یک نسخه ترسیم شده از آن تولید کنم. این فیلم سبک پررنگ و رسای هنرمند را تداعی می کند که با استفاده از کیفیات رنگی تقویت شده است. صحنه های داخلی تاریک و خیابان های غرق باران برلین در تضاد با باغ های سرسبز جنوب فرانسه مملو از نور زرد درخشان است. روزنبرگ توضیح می‌دهد که استفاده اضافی از بازآفرینی‌های زنده نقاشی‌های سالومون به انتقال این که «چگونه احساس می‌کردیم سالومون به لحظات مشخص احساسات می بخشد» مرتبط است.

انیمیشن “شارلوت” به طور گسترده زندگی این هنرمند متولد برلین را دنبال می کند، از حضور او در آکادمی هنرهای معتبر شهر – که به دلیل یهودی ستیزی رو به رشد محدود شده بود – تا ترک آلمان برای تبعید در جنوب فرانسه، جایی که به پدربزرگ و مادربزرگ مادری اش پیوست. در اینجا بود که مادربزرگش جان خود را گرفت و همچنین فهمید که علت مرگ مادرش، همانطور که همیشه به او گفته بودند؛ آنفولانزا نبوده است، بلکه او خودکشی کرده بود.

وقایع نگاری؟!

سالومون همراه با پدربزرگش در بازداشتگاه گورس بازداشت شد و مدتی پس از آزادی، در حالی که مخفی شده بودند، او هم به‌عنوان یک یهودی ساکن اروپای نازی و هم در ترس اینکه از نظر ژنتیکی مستعد بیماری‌های روانی است، در حالتی وحشت‌زده و افسرده بر روی مجموعه”زندگی؟ یا تئاتر؟” کار می کرد. گریزلدا پولاک، مورخ هنر و نویسنده انیمیشن “شارلوت سالومون” و  همچنین “تئاتر حافظه، معتقد است که این اثر یک تحقیق است. پولاک می گوید: «این پروژه صرفا زندگی نامه ای نیست. او این کار را به عهده گرفت تا از خود بپرسد: “آیا من زندگی می کنم یا می میرم؟”

دیوید بزمزگیس، یکی از نویسندگان فیلم، می گوید از آن جایی که زندگی و هنر سالومون تقریباً به طور جدانشدنی به هم مرتبط بودند، دقت واقعی بسیار مهم بود. روزنبرگ می‌افزاید: «تنها صحنه‌ای که ما کاملاً اختراع کردیم – اما بر اساس فرضیات معتبر – بازدید او از نمایشگاه هنر منحط در برلین در سال ۱۹۳۷ بود. این نمایشگاه هنوز هم پربازدیدترین نمایشگاه هنری در قرن بیستم است و از آنجایی که او دانشجوی هنر در برلین بود، تصور می‌کردیم که در آن شرکت می‌کرده است.»

“شارلوت” از بحث و جدل دوری نمی‌کند و سالومون را نشان می‌دهد که پدربزرگش را مسموم می‌کند. علی‌رغم سوابق رسمی مبنی بر اینکه او پس از سقوط در خیابان بر اثر ضربه به سر جان خود را از دست داده است. بزمزگیس توضیح می دهد که با وجود این که این ماجرا قابل بحث است، اما شواهد اولیه و ثانویه کافی بر صحت این مطلب وجود دارد. مانند نامه اعتراف نامه ای که توسط خود سالومون نوشته شده است، که در سال ۲۰۱۵ کشف و منتشر شد.

روزنبرگ می‌گوید: «وقتی فیلم را شروع کردیم، این افشاگری درباره مسمومیت وجود نداشت. و سپس با بنیاد شارلوت سالومون در موزه تاریخی یهودی در آمستردام، که اکثریت آرشیو را در اختیار دارد؛ مشورت کردیم و متوجه شدیم که به نظر می رسد این واقعیت درست باشد. بزمزگیس می‌گوید این ابهام هنوز هم جا را برای سایرین باز می‌گذارد تا تحقیق کنند و به نتیجه‌ای متفاوت برسند. “اما ما مجبور بودیم نگاه و نظر خودمان را داشته باشیم.”

همچنین در آثار سالومون گمانه زنی هایی نیز وجود دارد که پدربزرگش از او سوء استفاده جنسی کرده بود. اما بدون شواهد کافی، سازندگان فیلم تصمیم گرفتند که این موضوع را لحاظ نکنند. بزمزگیس می‌گوید: «ما احساس می‌کردیم که رابطه بین آن دو را به اندازه کافی نشان داده‌ایم. و اینکه حتی اگر سوء استفاده جنسی ادعا شده را از نادیده بگیریم، دلیل کافی برای خشم او وجود دارد که از این واقعیت حمایت کند که شارلوت ممکن است کاری شبیه مسموم کردن پدربزرگش انجام دهد.»

سخن آخر

روزنبرگ می‌گوید که این فیلم سطحی از دانش را در مورد جنگ جهانی دوم و هولوکاست به مخاطبان خود انتقال می دهد، که دلیل اصلی تصمیم سازندگان فیلم برای به تصویر کشیدن اندکی از جنایاتی است که سالومون تجربه کرده بود. اما من امیدوارم که توانسته باشیم آسیب­ ها و مبارزه شدیدی را که او متحمل شده بود، نشان دهیم.

به دلیل محتوای حساس، این فیلم، عمدتا مخاطبان بزرگسال را هدف قرار می‌دهد. اما روزنبرگ می‌گوید نوجوانان نیز به شدت به آن علاقه نشان داده‌اند. با وجود تمام تراژدی‌هایی که به تصویر کشیده شد، آرزوی ما این است که مخاطبان حس امیدی را که شارلوت به قدرت کارش داشت، احساس کنند. و بیشترین چیزی که می‌توانیم بخواهیم این است که وقتی مردم سالن سینما را ترک می‌کنند، اولین کاری که انجام می‌دهند این باشد؛ که خودشان نام شارلوت را در اینترنت جست و جو کنند.

شارلوت در ۱۵ نوامبر در جشنواره فیلم یهودی بریتانیا نمایش داده می شود و از ۹ دسامبر در سینماهای بریتانیا اکران خواهد شد.